زربفت یا همان زری بافی نوعی پارچست که مثل تمام دستبافته ها از تار و پود تشکیل شده و برای بافتش از 2 رنگ در تار و 6 رنگ در پود استفاده شده است. این پارچه ریزبافت و از نخ های نازک طلا و نقره بهره میبرد چله آن از ابریشم خالص و پودها هم از ابریشم های رنگیست که قیمت بالای آن به این دلیل است
بافت این پارچه ها سخت و طاقت فرساست به طوری که برای بافت 2 الی 3 سانتی متر مربع، بافندگان آن باید بین 7الی 8 ساعت پشت دستگاه بنشینند
سر هر دستگاه زری بافی که از آلات چوب ساخته شده دو نفر کار میکنند:
-1 بافنده زری که بهش دستوردهنده میگن
-2 شاگردش که بهش گوشواره کش گویند
به گفته روح الله دهقانی یکی از بافندگان زری بافی قدمت این هنر را بر 8هزارسال قبل و به دوره هخامنشیان برمیگردد و نخستین پارچه پیدا شده هم مربوط به دوره اشکانی و متعلق به کفن پادشاه آلمانی بوده است.
این هنر در دوره ساسانی و صفوی به اوج میرسه و به اروپا و شرق آسیا صادر میشه و به دلیل باارزش بودنش حکم نفت و انرژی اتمی رو داشته است.
بافت این پارچه همراه با تکنیک های زیادی بوده و برای همین هرکسی رو به کارگاه های زربفت راه نمیدادن و بافنده ها باید از قبل گزینش میشدند. این داستان در آن زمان رواج داشته که این کار رو اجنه انجام میدهند (چون مردم خیلی کمی از وجود کارگاه های زری بافی خبر داشتند) و همینطور این ضرب المثل هم باب شد :
پوریا بافت اگرچه بافنده ست / ولی نبرندش به کارگاه حریر
محمد مهدی شمسعلی یکی از استادان هنر زری بافی
برای تولید این نخ یک کیلو نقره رو وزن میکردند، بعداز خالص شدن نرم میشد، به همین دلیل بهش مس اضافه میکردند و بعد در قالب شمش میریختند و زمانی سرد میشد چکش کاری میکردند تا به یک مفقول 20 سانتی تبدیل شود و بعداز چکش کاری، سوهان کشی میکردند روی اون 5 تا 15درصد طلا میپیچیدند و با نخ محکم میبستن و توی آتش قرار میدادند.
بعد از اینکه نخ میسوخت طلا نرم میشد و به نقره میچسبید سپس آن را حدیده کشی میکردن تا به نازکی موی انسان برسد و در نهایت این ورق نازک با کوبیده شدن به نواری تبدیل میشد که بهش نقده میگویند.سپس آن را روی یک نخ ابریشم میپیچند و تبدیل به نخ گلابتون میکنند (یعنی در واقع از کمترین مقدار طلا بیشترین استفاده بصری برده میشه)
مهمترین مراکز بافت این اثر
مشهورترین مراکز نساجی در دوره صفویه شهرهای کاشان، اصفهان، یزد، هرات، تبریز، رشت، مشهد، قم، ساوه و… بوده است. اما بافندگان شهرهای کاشان، یزد و اصفهان در بافتن پارچه های نقشدار شهرة آفاق بودند
برای اطلاع و ثبت نام در آخرین دوره ها و رویداد های کرمان کرفت بر روی دکمه های روبرو کلیک کنید.