فرش چلسی یکی از قالی های نفیس ایران است که در دوران صفویه بافته شده است و مکان دقیق بافت این فرش هنوز مشخص نیست برخی محل بافت آن را تبریز و برخی به احتمال کم کاشان می دانند.

فرش چلسی برای کاخ سلطنتی اصفهان بافته شده بود که بعد از فروپاشی آن شخصی از چلسی آن را برای موزه خریداری کرد و به همین دلیل این قالی با نام فرش چلسی شناخته شد. این قالی هم اکنون در موزه ویکتوریا آلبرت در لندن نگهداری می شود و بد نیست بدانید قدمت آن از قالی اردبیل نیز بیشتر است.

این فرش دستباف هم مانند دیگر فرش های ارزشمند در دوران صفویه به دست هنرمندان ایرانی بافته شده است و در ابعاد ۵۴۹*۳۱۰ سانتیمتر و دارای وزن ۴۰ کیلوگرم میباشد، تار و پود این قالی دستباف از ابریشم ,و پرز آن از پشم درجه یک و با کیفیت است و با بهره گیری از گره فارسی بافته شده است.

مکان بافت دقیقی برای قالی چلسی مشخص نشده است، عده ای بر این باورند این قالی دستباف در تبریز بافته شده,است ولی احتمال اینکه در کاشان هم تولید شده باشد زیاد است. 

ویژگی های فرش چلسی

در طراحی این فرش از دو مدالیون یا ترج با پس زمینه ای تیره استفاده شده است همچنین دو گلدان به سبک چینی ,مابین ترنج ها قرار دارد که در انتهای هر زمینه اصلی تکرار شده است و در مرکزحوزچه ماهی دیده میشود ,که به شدت به هنرهای چینی شباهت دارد. بقیه زمینه شامل بسیاری از نقوش نسبتا کوچک مانند:درختان گل یا میوه، جفتی از حیوانات در حال مبارزه و..میباشد.

در بررسی این فرش گفته اند فرش چلسی با توجه به حضور حیوانات در نقش فرش برای محیط سکولار ساخته شده,است و در مقایسه با فرش اردبیل کاملا متضاد است، زیرا طرح قالی اردبیل از ساختمان های مذهبی ,الهام گرفته است.

فرش چلسی در کجا استفاده می شد؟

گفتنی است فرش چلسی در گذشته متعلق به کاخ سلطنتی واقع در اصفهان بود و بعد از انحطاط این شهر,از اصفهان خارج گشت و بعدها آن را از یک فروشنده در چلسی به قصد موزه خریداری کردند به همین علت نام آن را قالی چلسی گذاشتند. اگر چه کیفیت آن نشان می دهد از یکی از کارگاه های فرش ساخت بالا در قرن شانزدهم ایران آمده است. این فرش هم اکنون در مجموعه فرش های موزه ویکتوریا و آلبرت لندن جای دارد .

تار و پود آن از ابریشم و پرز آن از پشم وبه اندازه ۵۴۰ * ۳۱۶ سانتی متر و گره های آن از نوع فارسی و تعداد آن ۸۳۸۷ گره در دسیمتر مربع شمارش شده است . این فرش دارای ۲ ترنج کامل با کلاله های جانبی و ۲ نیم ترنج متصل به حاشیه و لچک هایی به نقش یک چهارم ترنج است و در زمینه لاکی رنگ آن حیوانات شکار مانند آهو و گوزن و حیوانات وحشی مانند شیر و پلنگ و همچنین,جانوران افسانه ای مانند اژدها در میان درختان و شاخسارهای گلدار دیده می شوند .

در حاشیه بزرگ فرش ۲ سری ختایی بهم پیوسته و یک شکل و معکوس با یکدیگر در ۲ رنگ قرمز لاکی ,و سرمه ای بافته شده اند که در مجموع نقش دلپذیری به این فرش می دهند .

دلیل بافت فرش چلسی

محمد حسن بافته چی کارشناس فرش در خصوص دلیل بافت این قالی می گوید:

در دوره شاه تهماسب با توجه به علاقه شاه به هنر و آثار هنری کارگاه هایی در سراسر کشور به خصوص تبریز راه اندازی شد که در آن بهترین استاد کاران، طراحان و بافندگان فرش به خلق آثاری این چنینی می پرداختند.

در کنار این کارگاه ها هنرمندان دیگری مانند کمال الدین بهزاد که مکتب تبریز را در مینیاتور پایه گذاشت، آن را وارد طراحی فرش کردند و تحولی را به وجود آوردند.به اعتقاد بافته چی این کارگاه ها به شیوه یک دانشگاه عمل می کردند و محصولات آن نمونه بسیار مرغوب از فرش های ایرانی بودند.

در همین مکتب قالی بافی، مرغوب ترین قالی ایرانی چون فرش اردبیل، شکارگاهی و سجاده ای شکل گرفت.