منطقه اسفندقه در فاصله ۷۵کیلومتری از شهر جیرفت واقع شده که یکی از مناطق ییلاقی و خوش آب و هوای شهرستان جیرفت بوده که شامل روستاهای فردوس، فتح آباد و دولت آباد است.
قالی گلسرخ محصولی انحصاری از منطقه اسفندقه در شهرستان جیرفت است که به دلیل خاص بودن آن در دنیا طرفداران بسیاری دارد و خاستگاه اولیه و محل بافت ابتدایی این قالی، بخش اسفندقه شهرستان جیرفت بوده که به مرور زمان به واسطه تقاضاهایی که برای این قالی اصیل وجود داشته در رابر، ساردوییه و دلفارد نیز بافته میشود.
برای نخستین بار قالی بافی در روستای اسفندقه از طریق مادر همسر محمدباقر خان ابوسعیدی، شاهزاده قجری که همسرحاج سهراب خان بود، شروع شده است، به گونهای که او در آن زمان تعدادی بافنده از میان عشایر افشار برای آموزش قالی بافی در بین زنان روستایی آورده تا اصول قالبافی را به آنها آموزش دهند تا علاوه بر منبع درآمد برای رعایا، قالی موردنیاز آن منطقه را نیز تولید کنند.
قدمت بافت این قالی به اواخر دوران قاجاریه برمیگردد و نقش و نگار این قالی از پارچههای گلدار آن دوره الگوبرداری شده است , اولین فرشِ موزه آستان قدس رضوی، گل سرخ اسفندقه است که ۲۸۰ سال قبل به موزه حرم مطهر امام رضا (ع) اهدا شده است.
در بافت این نوع قالی ۱۰ تا ۱۲ رنگ همچون قرمز گلی، عنابی، سبز، نارنجی، سفید، نخودی، آبی، صورتی، قهوهای و مشکی به کار برده میشود که این نوع رنگبندی ریشه در آداب و رسوم اهالی اسفندقه دارد و بنا به گفته مردم این منطقه، طرح افسانهای قالی گلسرخ با روح و جان مردمان این دیار عجین شده چرا که در گذشته معیار و ملاک هنرمندی دختران دم بخت و نو عروسان بر اساس توانمندی آنها در بافت قالی یا به کار بردن طرحهای زیبا و پر فروش سنجیده میشد.
حسین بهادری یکی از کارشناسان فرش علت نامگذاری قالی گلسرخ اسفندقه را وجود دسته گلهای رُزی شکل عنوان کرد و گفت: طرح گلسرخ طبق تحقیقات به عمل آمده از بافندگان این منطقه به ویژه بافنده معروف این دیار"قیصر خلیفه" که متأسفانه اکنون در قید حیات نیست، از پارچهای با عنوان گلرخ که تجار برای خان این منطقه (محمدباقر خان) میآوردند اقتباس شده و چون خان از طرح این پارچه خوشش آمده بود به بافندگان این منطقه سفارش بافت آن را میداد.
از حدود ۲۰۰ سال قبل این طرح در منطقه اسفندقه بافته میشود و حاشیههای بزرگ در این فرش به نام هاشمی و لاله عباسی و مُنجُق شناخته میشود که حاشیه هاشمی را فردی به همین نام که از تجار فرش تهران بود به این منطقه میآورد.حاشیه منجق این طرح به شکل ۲ گل رز بوده که به صورت قرینه کنار هم قرار دارند و وقتی از زمینه کرِم در این حاشیه استفاده شود، همخوانی زیبایی در فرش ایجاد میکند.
نوع گره این قالی گره فارسی ست و این گره به گره افشاری نیز معروف بوده چون قسمتی از ایل بزرگ افشار در این منطقه وجود دارد و اقتباس این گره از بافندگان ایل افشار بوده است.
قالی گل سرخ، شناسنامه مردم اسفندقه است که مادران هنرمند و زحمتکش این دیار از ده تا دوازده رنگ نقش میبافند.این قالی در دی ماه سال 1398 ثبت شد و درلیست آثار ملی ایران قرار گرفت.
برای اطلاع و ثبت نام در آخرین دوره ها و رویداد های کرمان کرفت بر روی دکمه های روبرو کلیک کنید.