جهله یا همان کوزه آبخوری باقاعده کروی و غیر ایستا (در سطوح شنی با هر وضعیتی ایستایی دارد) امروزه تنها در این منطقه کشور (میناب، روستای شهوار) تولید می‌شود. نمونه‌هایی از این فرم خاص در کشورهای واقع در شرق آفریقا و هم‌چنین در کشور هندوستان سفالینه‌هایی جون جهله دیده‌شده است. 

جهله با توجه به ویژگی، فرم خاص و سایر مواد موجود در گل سفال، در خنک نگه‌داشتن آب کارایی خارق‌العاده‌ای دارد. جهله قرن‌ها فرم باستانی خود را حفظ کرده و استفاده کاربردی از آن امروزه با توجه به پیشرفت و تغییر در نوع زندگی مردم و ورود یخچال و آب‌سردکن‌ها، به میزان قابل‌توجهی کاهش‌یافته و امروزه بیشتر به‌منظور تزیین از آن استفاده می‌شود. 

ساخت این ظرف منحصربه‌فرد در دو مرحله با چرخ‌دستی و کار با دست انجام می‌شود و به‌مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر از ساخت یک کوزه عادی است و نیاز به مهارت و تجربه خاصی دارد.

مراحل ساخت جهله

جهله در چند مرحله ساخته می‌شود:

 در ابتدا سفالگر شروع به ساخت یک کوزه دراز با گردنی بلند می‌کند.

بعد از طی مراحلی، توسط قاشک‌های چوبی با مهارت و صبوری خاصی به کروی کردن قائده آن می‌پردازد. در پایان، بدنه جهله بقدری صاف و یکدست می‌شود که محال است اثری از ضربه‌های قاشق را مشاهده کرد.

برای پخت، جهله‌های ساخته شده یک روز در سایه و سه الی چهار روز در آفتاب نگهداری می‌شود و سپس برای حمل به کوره آماده می‌شود. کوره‌های پخت جهله نیز منحصر به فرد و به شکل دو فنجان که از قائده به هم متصل باشند است. 

قسمت تهتانی آتشدان و قسمت بالائی محل چیدن جهله‌هاست. استاد عبدالله رحیمی ‌اعتقاد دارد برای سوخت کوره فقط باید از شاخ و برگ درخت خرما استفاده کرد و انرژی‌هائی چون نفت و گاز در بو و طعم آب داخل جهله تاثیر می‌گذارد.

جهله‌ها بعد از چیده شدن در دهانه بالای این کوره، توسط انبوهی از ضایعات کوره قبلی و ظروف شکسته سفالی پوشیده می‌شود. بعد از ۴ الی ۵ ساعت کوره را خاموش و یک روز به همان شکل رها می‌شود و سپس جهله را بیرون می‌آورند.

انواع جهله

نظر به وسعت منطقه و فراوانی کارگاه‌ها درگذشته و همچنین کاربردهای مختلف، جهله‌ها ازنظر اندازه و فرم، تفاوت‌هایی باهم داشته‌اند: 

۱– بزرگ‌ترین جهله که شاخص‌ترین آن نیز محسوب می‌شود به جهله جمالی معروف بود. ساخت این جهله نیاز به مهارت زیادی داشت که غال با توسط باتجربه‌ترین جهله سازان ساخته می‌شد. 

۲– جهله (اندازه عادی) 

۳– نیم جهله (از اندازه اصلی کوچک‌تر و گاهی هم قاعده آن صاف بود) 

۴– گدوک (ربع اندازه جهله عادی) که آن‌هم در دو فرم گردن کوتاه و گردن بلند ساخته می‌شد. 

۵– خرکی (از گدوک کوچک‌تر و گردن آن نیز کمی بلندتر بود.) 

کاربردهای دیگر جهله

حمل آب، خنک کردن آب، آبیاری درختان، نگهداری حبوبات، اجرای موسیقی (جهله نوازی) 

جهله‌های نو معمولاً برای نگهداری آب استفاده می‌شده است چراکه به دلیل تازگی سفال آن و وجود خلل و فرج بسیار، کارایی خوبی در خنک کردن آب داشتند. 

جهله‌های باقی‌مانده از سال‌های قبل برای سایر موارد همچون حمل آب از چشمه یا نگهداری حبوبات، خرما و حتی آبیاری درختان (جهله‌های پرآب را در زیر درختان قرار می‌دادند و به‌این‌ترتیب به‌آرامی در مدت‌زمان طولانی درخت رطوبت لازم را از جهله دریافت می‌کرد.) استفاده می‌کردند. 

از کوچک‌ترین مدل جهله یعنی گدوک خرکی، برای نگهداری خرمایی که هسته و پوست آن را درآورده بودند استفاده می‌کردند.